Z informacji przedstawionych przez Urząd Transportu Kolejowego wynika, że zmiany na rynku przewozów towarowych, zwłaszcza w kontekście rosnącego udziału mniejszych przewoźników, wpływają na zmiany w strukturze taboru wykorzystywanego w kolejowym ruchu towarowym.
To z kolei wpływa na sposób pozyskiwania taboru, zwłaszcza przez mniejszych przewoźników towarowych. Jak wskazuje UTK chętniej korzystają oni z usług przedsiębiorstw zajmujących się leasingiem lub dzierżawą taboru. Dalej UTK wskazuje, że działalność tych firm pozwala nie tylko na wzrost wewnętrznej konkurencyjności rynku przewozów towarowych, ale również wpływa na głębokie zróżnicowanie danych o strukturze taboru kolejowego w stosunku rok do roku.
Więcej lokomotyw elektrycznych
Nie jest bowiem żadną tajemnicą, że skorzystanie z usług poolu taborowego jest znacznie mniej kosztownym dla przewoźnika sposobem na pozyskanie chociażby lokomotywy niż jej zakup. W ostatnich latach można zaobserwować wzrost liczby eksploatowanych w ruchu towarowym lokomotyw. Z danych przedstawionych przez UTK wynika, że w 2019 roku było ich 3655, z czego 1509 to elektrowozy, zaś 2146 to lokomotywy spalinowe. Zarówno w pierwszym, jak i drugim segmencie należy odnotować wzrost liczby eksploatowanych pojazdów. W 2019 roku było ich odpowiednio 1509 oraz 2146. A to oznacza wzrost – ponownie odpowiednio – o 64 i 85. Łącznie zatem w 2019 roku przewoźnicy towarowi eksploatowali o 149 lokomotyw więcej niż rok wcześniej.
Współczynnik wykorzystania taboru na prawie niezmienionym poziomie
Niewielkim zmianom w stosunku rok do roku uległ współczynnik wykorzystania taboru kolejowego towarowych przewoźników kolejowych w 2019 r. Dla wszystkich lokomotyw wyniósł on 52,1% (co oznacza spadek współczynnika o 0,4 p.p.). Znaczący wzrost liczby lokomotyw znajdujących się w dyspozycji przewoźników towarowych nie spowodował zatem istotnych zmian w zakresie ich wykorzystania. A to oznacza, że znaczna część lokomotyw znajdujących się na stanie przewoźników nie jest na co dzień wykorzystywana. W przypadku elektrowozów współczynnik wykorzystania kształtował się na poziomie 50,65%, zaś w przypadku lokomotyw spalinowych wynosił 53,13%.
Wiek lokomotyw
Nie zmienił się istotnie również średni wiek lokomotyw. Dla elektrowozów kształtował się on na poziomie 36,28 lat w 2019 r. (36,59 lat w 2018 r.) oraz 39,08 lat w 2019 r. dla spalinówek (38,35 lat w 2018 r.).
Wpływ na zmianę struktury wiekowej elektrowozów na przestrzeni ostatnich lat miały przede wszystkim dostawy elektrowozów, realizowane przez firmy Newag i Siemens. Znaczna część z nich trafiła do PKP CARGO, ale posiłki pojawiły się również u innych przewoźników, w tym prywatnych. Tu należy zwrócić uwagę przede wszystkim na Dragony, produkowane w Nowym Sączu. Nowe lokomotywy trafiły również do pooli taborowych, by wspomnieć RCP, która wprowadziła na rynek nowe Gamy, produkowane przez PESĘ.
I jako ciekawostkę można wskazać, że najstarsza lokomotywa eksploatowana przez przewoźników towarowych to EP03, wyprodukowana w 1951 r. przez Allemana Svenska Elektriska Aktienbolaget (Szwecja).
Prawie 30% taboru nie należy do przewoźników
O rosnącym znaczeniu na rynku przewozowym pooli taborowych świadczą kolejne dane UTK. Otóż przewoźnicy towarowi w 2019 r. byli właścicielami ponad 70% wszystkich pojazdów kolejowych zarejestrowanych w Polsce. Na łączną liczbę 70 741 złożyło się 2 989 lokomotyw i 67 370 wagonów towarowych, nieznaczna liczba pojazdów specjalnych oraz kilka wagonów pasażerskich. A to oznacza, że prawie 30% taboru przez nich eksploatowanego, została pozyskana poprzez najem lub dzierżawę, w tym od podmiotów typu pool taborowy.
Łączna liczna posiadanych przez przewoźników towarowych w 2019 r. pojazdów względem roku poprzedniego wzrosła o 2% z 77 343 do 78 923. Z tego 74 423 stanowiły wagony towarowe. Stanowi to 84% wszystkich zarejestrowanych w Polsce pojazdów kolejowych.