Poświadczenia do biletów – kiedy są potrzebne i jak je uzyskać

Kiedy mogę zwrócić bilet?

Zgodnie z przepisami ustawowymi, odstąpić od umowy przewozu możesz najpóźniej przed rozkładową godziną odjazdu pociągu ze stacji, od której masz kupiony bilet, albo w miejscu planowego zatrzymania tego pociągu na trasie przejazdu (jeżeli rozpocząłeś przejazd). Zdarza się, że przewoźnicy ustanawiają dla podróżnych korzystniejsze warunki. Nie da się jednak zwrócić biletu po terminie jego ważności, jeżeli przyczyna zmiany planów leżała po Twojej stronie i nie podjąłeś wymaganych przez przewoźnika działań. Brak kontroli biletu nie przesądza o jego niewykorzystaniu.

Ze względu na specyfikę kolei (różne rodzaje pociągów, kanałów sprzedaży i samych biletów) zasady zwrotu lub wymiany biletu mogą określać:

• regulamin przewozowy danej spółki,
• regulamin sprzedaży internetowej (w przypadku biletów internetowych),
• warunki taryfowe (regulamin) danej oferty (w przypadku biletów promocyjnych).

Jeśli kupujesz bilet, przewoźnik zakłada, że zapoznałeś się z odpowiednimi przepisami (niezależnie od tego, czy faktycznie to zrobiłeś).

Ogólną zasadą jest, że w przypadku biletów tradycyjnych (z kas, biletomatów, od załogi pociągu) ich zwrotu lub wymiany musisz dokonywać za pośrednictwem personelu przewoźnika (np. w kasie). Biletami internetowymi zarządzasz samodzielnie w systemie sprzedaży, w którym je kupiłeś (funkcje te są zazwyczaj aktywne do kilku minut przed odjazdem pociągu). Jeżeli minął czas przewidziany na zwrot biletu w aplikacjach lub serwisach internetowych i chcesz zrezygnować z przejazdu, zwykle musisz uzyskać poświadczenie (wymagane, gdy na stacji wyjazdu są czynne kasy).

Pociągi bez rezerwacji miejsc

Jeżeli regulamin nie stanowi inaczej, bilet na pociąg bez rezerwacji miejsc jest zwykle ważny przez cały dzień. Zasada ta ma głównie zastosowanie w przewozach pociągami osobowymi o charakterze regionalnym. Taki bilet można zwrócić do końca dnia, który jest wskazany jako data jego ważności (termin wyjazdu).

Przykład: podróżny kupił w kasie bilet na przejazd 17 lipca pociągiem osobowym (Regio) na odcinku Rzeszów – Kraków (158 km). Jest to bilet na wskazaną relację, a nie konkretny pociąg, zaś przewoźnik określił, że bilet na odległość ponad 100 km jest ważny do końca doby. Oznacza to, że bilet może wykorzystać w dowolnym pociągu tej kategorii w trakcie całej doby, a więc wyjechać np. zarówno o 4 rano, jak i o 23 wieczorem. W takim wypadku osoba, która nie rozpoczęła podróży, musi zgłosić się do kasy i zwrócić bilet najpóźniej do końca dnia, w którym miała nastąpić podróż, czyli do 17 lipca do godz. 23.59.

Uwaga – niektórzy przewoźnicy stosują strefy czasowe ważności biletu na pociągi regionalne. Jako podróżny deklarujesz wtedy czas wyjazdu przy zakupie biletu (możesz podać dowolną godzinę), a na bilecie znajduje się adnotacja typu: „Wyjazd w ciągu 1 godz. od (np. 15.20)”, „ważny do godz. 17:15”. Czas ważności biletu (szczególnie w pociągach aglomeracyjnych, np. SKM) może być też liczony od momentu skasowania go w kasowniku czy aplikacji. Ważność takiego biletu jest wtedy odpowiednio krótsza. Ewentualne wcześniejsze wykorzystanie biletu czasowego (przed rozpoczęciem godziny jego ważności) należy uzgodnić z przewoźnikiem – zgłosić się do kasy biletowej lub kierownika pociągu z pytaniem, czy można go wcześniej aktywować w drodze poświadczenia. Jeśli regulamin nie zezwala na taką zmianę, konieczny będzie zakup nowego biletu (zadbaj wówczas co najmniej o poświadczenie niewykorzystania pierwotnego biletu).

Pociągi z rezerwacją miejsc

W przypadku pociągów PKP Intercity bilet jest z reguły ważny do godziny planowego przyjazdu pociągu do Twojej stacji docelowej wskazanej na bilecie (wiążąca jest wówczas wydrukowana na nim godzina przyjazdu).

Przykład: podróżny kupił bilet na przejazd 17 lipca pociągiem TLK na odcinku Tarnów (odjazd godz. 10.15) – Gdańsk Główny (przyjazd 17.55).

W takim wypadku musisz zgłosić się do kasy i zwrócić bilet najpóźniej w dniu podróży do upływu godziny planowego przyjazdu pociągu do stacji docelowej wynikającej z biletu (na tym przykładzie – do 17 lipca do godz. 17.55). Uwaga – mogą obowiązywać bardziej restrykcyjne warunki dla biletów promocyjnych lub niektórych kategorii pociągów (np. w dniu wyjazdu bilet na pociąg objęty obowiązkową rezerwacją miejsc do siedzenia, jak EIP/Pendolino czy IC obsługiwany składem PesaDART, możesz zwrócić tylko do 60 minut po jego planowym odjeździe z danej stacji).

Pamiętaj – zwrot niepoświadczonego biletu po terminie jego ważności nie jest możliwy! Wyjątek dotyczy jedynie udokumentowanych, poważnych zdarzeń losowych, które uniemożliwiły terminowy zwrot, np. pobyt w szpitalu. W takim wypadku należy wystąpić do przewoźnika z reklamacją

Gdzie mogę zwrócić bilet?

Polscy przewoźnicy kolejowi zastrzegają w regulaminach, że zwrotu biletu „tradycyjnego” (z kasy, biletomatu, od obsługi pociągu) można dokonać w terminie jego ważności w dowolnej kasie w miejscowości wyjazdu lub zakupu biletu pod warunkiem, że kasa prowadzi sprzedaż biletów danego przewoźnika.

Przykład: podróżny kupił na stacji Kraków Główny bilet na przejazd do Gdyni Głównej. Przed rozpoczęciem ważności biletu może go zwrócić na dowolnej stacji w Polsce prowadzącej sprzedaż biletów PKP Intercity, a w dniu wyjazdu nie później niż do momentu rozkładowej godziny odjazdu pociągu ze stacji początkowej lub pośredniej, w której się zgłasza.

Nie w dniu wyjazdu

Dlaczego w dniu wyjazdu nie można zwrócić biletu w miejscowości docelowej? To zabezpieczenie się przewoźników przed nieuczciwymi pasażerami, którzy mogliby zgłaszać się z nieskontrolowanym biletem po zwrot pieniędzy na stacji przyjazdu – nawet, jeśli faktycznie odbyli podróż. Inaczej wygląda sytuacja w przypadku częściowo niewykorzystanego biletu (np. gdy rezygnujemy z dalszej podróży na trasie przejazdu). Taki bilet możemy zwrócić w terminie jego ważności na stacji pośredniej (dla celów dowodowych najlepiej jednak uzyskać poświadczenie o rezygnacji z dalszej trasy już w pociągu).

Jeżeli mamy bilet tradycyjny i nie możemy udać się do kasy w miejscowości wyjazdu lub zakupu biletu, wówczas ważne jest zgłoszenie się do kasy w jakiejkolwiek innej miejscowości z żądaniem poświadczenia biletu. Większość przewoźników nanosi w takim przypadku adnotację typu: „Podróżny zgłosił się w dniu … o godz. … do kasy …. . Zwrot należności w drodze reklamacji”. Ma ona ważne znaczenie dla celów dowodowych. Bilet, do którego posiadamy poświadczenie o niewykorzystaniu, możesz wówczas zwrócić także po dacie wyjazdu (szczegółowe terminy zapisane są w regulaminach przewoźników).

Zwrot w kasach

Pamiętaj – możesz zwrócić bilet w każdej kasie, która prowadzi sprzedaż biletów danego rodzaju. Oznacza to, że jeżeli kasa przewoźnika prowadzi sprzedaż biletów także na pociągi innych przewoźników, możesz w niej zwrócić bilety wystawione w kasach tych przewoźników. Podobna zasada dotyczy możliwości złożenia w kasie pisemnej reklamacji. W zależności od tego, na jakich przewoźników kasa prowadzi sprzedaż biletów, jest zobowiązana do przyjmowania w nich reklamacji, które następnie powinna przekazać odpowiedniemu przewoźnikowi.

Przykład: Koleje Mazowieckie i PKP Intercity prowadzą wzajemną sprzedaż swoich biletów. Oznacza to, że jeśli masz bilet wydany w kasie KM, możesz go zwrócić w kasie PKP Intercity (i na odwrót). Przewoźnik nie ma prawa odsyłać pasażera do innej kasy. Nie ma znaczenia również forma prawna punktu sprzedaży (kasa własna przewoźnika lub agencyjna). Każda musi przyjąć zwrot lub dokonać jego wymiany. Do zwracanego biletu opłaconego kartą płatniczą konieczne jest okazanie potwierdzenia płatności kartą (wydruku z terminala). Jeśli go nie masz, musisz wystąpić o zwrot pieniędzy na drodze reklamacji.

Kasa nieczynna a zwrot biletu

Jeżeli zamierzasz zwrócić bilet tradycyjny (papierowy), a kasa biletowa na danej stacji jest już zamknięta lub jej nie ma, nie poniesiesz konsekwencji. Zwrot jest wówczas możliwy na drodze pisemnej reklamacji. Musisz w niej podać dokładne okoliczności sprawy – kiedy i gdzie chciałeś zwrócić bilet (miejscowość, nazwa stacji, data i godzina), aby przewoźnik mógł ustalić, czy faktycznie w tym czasie nie było możliwości zwrotu biletu w kasie. Jeżeli zwracasz bilet kupiony w tradycyjnym kanale sprzedaży (kasa biletowa, biletomat), do reklamacji zwykle powinieneś dołączyć oryginał biletu.

Bilety promocyjne i ograniczenia

Jeśli kupujesz bilet promocyjny, musisz liczyć się z tym, że w zamian za niższą cenę biletu możesz mieć ograniczone warunki jego zwrotu lub wymiany. Dlatego też zapoznaj się wcześniej z warunkami taryfowymi (regulaminem) danej oferty. Możesz też zapytać o nie pracownika, który sprzedaje Ci bilet.

Zwrot a odstępne

Od zwracanego biletu przewoźnik może potrącić odstępne. Jego wysokość jest określona w regulaminach poszczególnych spółek.

Potrącenie odstępnego nie przysługuje jednak przewoźnikowi, gdy odstąpienie od umowy przewozu przez podróżnego jest spowodowane przyczynami, które leżą po stronie przewoźnika. Mogą to być zarówno przyczyny przez niego zawinione, jak i niezawinione (np. opóźnienie lub odwołanie pociągu). W każdym innym przypadku, kiedy przewoźnik był gotów świadczyć przewóz, a zmiana planów wynikła z naszych przyczyn, potrąci odstępne.

Rodzaje poświadczeń

Do wielu czynności związanych z roszczeniem zwrotu pieniędzy konieczne będzie uzyskanie odpowiedniego poświadczenia. Niekiedy poświadczenie, choć niewymagane, może pomóc w uznaniu reklamacji.

W zależności od praktyki przewoźnika konduktorzy i kasjerzy zamieszczają adnotacje ręcznie i potwierdzają je pieczątką lub drukują je z terminala.

Przykłady popularnych poświadczeń (uwaga – rodzaje i treść wydawanych poświadczeń mogą różnić się w zależności od przewoźnika):

• poświadczenie o całkowitym niewykorzystaniu biletu,
• poświadczenie o częściowym niewykorzystaniu biletu w przypadku zgłoszenia rezygnacji z podróży do stacji docelowej podczas rozpoczętego przejazdu,
• poświadczenie o zmianie umowy przewozu w zakresie stacji przeznaczenia, klasy wagonu, rodzaju pociągu,
• poświadczenie o całkowitym niewykorzystaniu biletu w przypadku okazania biletu z niższym wymiarem ulgi niż wynika to z uprawnień podróżnego i wystawieniu nowego biletu,
• poświadczenie o zgłoszeniu braku dokumentu uprawniającego do ulgi,
• poświadczenie braku w składzie pociągu wagonu lub miejsca, na które podróżny posiadał rezerwację (uprawnia podróżnego do rekompensaty pieniężnej),
• poświadczenie opóźnienia pociągu (potrzebne szczególnie w przypadku, gdy istnieją uzasadnione powody, aby przypuszczać, że opóźnienie przyjazdu pociągu do miejsca przeznaczenia wskazanego na bilecie przekroczy 60 minut, a podróżny zdecyduje o kontynuacji podróży w pociągu o taryfie wyższej, dłuższą lub inną drogą, w wagonie wyższej klasy, w innym terminie lub o bezpłatnym powrocie do stacji wyjazdu),
• poświadczenie o zgłoszonym zamiarze kontynuowania podróży kolejnym pociągiem w przypadku, gdy nie ma możliwości odprawy do danej stacji docelowej, np. adnotacja „Dalej w poc. PR” lub „Zmiana przewoźnika”,
• poświadczenie zgłoszenia braku ważnego biletu na przejazd (wydawane, gdy w momencie zgłoszenia się podróżnego kasa lub konduktor nie mają możliwości sprzedaży biletu),
• poświadczenie o wcześniejszym rozpoczęciu ważności biletu niż wynika to z wydrukowanego na nim terminu podróży.

Pozostałe zasady

Pamiętaj też o kilku ważnych zasadach:

• tradycyjny bilet papierowy (z kasy, biletomatu, od konduktora) to dowód zawarcia umowy przewozu – nie wyrzucaj go nigdy przed zakończeniem sprawy reklamacyjno-skargowej;
• jeśli składasz skargę lub reklamację, a posiadasz bilet internetowy, najlepiej będzie, gdy załączysz go w takiej postaci, w jakiej otrzymałeś go z systemu sprzedaży (np. plik PDF) – unikaj przesyłania obrazów ekranu z aplikacji – nie są one biletem;
• roszczenia dotyczące biletu imiennego powinien składać jego właściciel, chyba że przedłożysz przewoźnikowi upoważnienie do działania w imieniu osoby wskazanej na bilecie jako podróżny (może być wymagane);
• jeżeli ukończeniu Twojej podróży w czasie ważności biletu przeszkodziło opóźnienie pociągu, możesz dojechać opóźnionym pociągiem do swojej stacji docelowej nawet po upływie terminu ważności tego biletu.

Więcej przydatnych informacji o podróży pociągiem można znaleźć na stronie Urzędu Transportu Kolejowego.