Inwestycje dotyczące Centralnego Portu Komunikacyjnego nabierają tempa. Ogłoszono warianty inwestorskie dwóch odcinków linii kolejowych oraz Portu Solidarność, powstaje projekt tunelu szybkiej kolei w Łodzi i wciąż trwają zaawansowane prace przygotowawcze, m.in. nad Master Planem. To jedynie kilka z wielu zadań realizowanych w ramach CPK, których rozmach wymaga równie znaczącego wsparcia finansowego.
Skala kosztów, jakie w fazie projektowania i budowy wygeneruje Centralny Port Komunikacyjny, stanowi częsty temat dyskusji – przede wszystkim w postaci pytania „kto za to zapłaci?”. Funkcjonowanie obecnej spółki CPK, w tym prowadzenie poszczególnych projektów, opiera się na finansowaniu z trzech źródeł: papierów skarbowych, finansowania komercyjnego i środków z Unii Europejskiej.
Fundusze europejskie to jeden z finansowych fundamentów wielu polskich inwestycji infrastrukturalnych prowadzonych w ostatnich latach. Unia Europejska wspiera rozwój transportu w Polsce, w tym inwestycje Centralnego Portu Komunikacyjnego, przede wszystkim w zakresie projektów kolejowych.
CPK korzysta z finansowania unijnego od prawie 3 lat. W 2019 roku spółka zawnioskowała o wsparcie – z Instrumentu „Łącząc Europę” (CEF) – pierwszego etapu prac studyjnych w ramach projektu dotyczącego połączenia transgranicznego między Katowicami a Ostrawą. Warto wspomnieć, że odcinek ten należy do sieci kompleksowej TEN-T – konkretnie korytarza Bałtyk-Adriatyk. Po oficjalnej rekomendacji projektu przez Agencję Wykonawczą ds. Innowacyjności i Sieci Komisja Europejska zdecydowała o przyznaniu ponad 1,75 mln euro dofinansowania, co stanowi połowę kosztów kwalifikowanych projektu.
W ramach tej puli środków zostały sfinansowane prace przedprojektowe dla „Budowy linii kolejowej nr 170 na odc. Chybie – Jastrzębie Zdrój – Godów – granica państwa” obejmujące wstępne określenie wariantów tras oraz wstępne prognozy ruchu pasażerskiego i towarowego. Od lipca 2021 roku spółka CPK współpracuje z zewnętrznym konsorcjum (z firmą Egis jako liderem) w zakresie przygotowania Studium Techniczno-Ekonomiczno-Środowiskowego (STEŚ) odcinka Katowice-Ostrawa, a uzyskane z UE środki są znaczącym wsparciem w utrzymaniu płynności realizacji projektu.
Od 2020 roku CPK jest partnerem w dofinansowanym z UE projekcie Smart Airports i bierze udział w międzynarodowym Konsorcjum naukowym utworzonym w ramach grantu Horizon 2020 (Ramowy Program Badań i Rozwoju) w kategorii: „Budowanie niskoemisyjnej i odpornej na zmiany klimatu przyszłości: Bezpieczna, czysta i wydajna energia”. Spółka bierze udział w analizie stanu wdrożenia biopaliw, uwarunkowań formalno-prawnych oraz technologii efektywności energetycznej, na podstawie których zostanie wypracowany plan implementacji najlepszych praktyk dla portów lotniczych w obszarze biopaliw oraz efektywności energetycznej. Dofinansowanie działań CPK w ramach projektu to 434 tys. euro.
W 2021 roku aplikacje do ostatniego naboru CEF z poprzedniej perspektywy finansowej 2014-2020 złożone przez spółkę, otrzymały wysoką notę od komisji oceniającej projekty. Efektem tego było przyznanie spółce CPK dofinansowania na cały wnioskowany zakres.
W ramach tej puli środków UE wspiera prace studialne odcinka Kolei Dużych Prędkości między Warszawą a Poznaniem (konkretnie na odcinkach Warszawa Zachodnia – CPK – Łódź Niciarniana oraz Sieradz – Poznań) i węzła kolejowego CPK oraz prace projektowe dla tunelu dalekobieżnego szybkiej kolei w Łodzi. Łącznie to wsparcie w wysokości ponad 24 mln euro, przekraczające połowę wszystkich przyznanych Polsce środków. W tym rozdaniu CPK było najsilniejszym graczem i otrzymało największą kwotę dofinansowania wśród beneficjentów z całej Unii Europejskiej.
Oprócz środków z CEF spółka CPK skorzystała ze wsparcia w ramach Programu Wspierania Reform Strukturalnych (PWRS) oferowanego przez Komisję Europejską w wysokości ok. 550 tys. euro. Dzięki tej formie wsparcia CPK współpracuje z Kolejami Francuskimi SNCF. Strona francuska dzieli się swoją wiedzą w zakresie planowania, projektowania i budowy szybkich kolei, co jest istotną korzyścią w pracach nad siecią połączeń kolejowych w Polsce.
Ponadto spółka w 2021 r. uzyskała dofinansowanie z Instrumentu Wsparcia Technicznego (TSI) na realizację projektu „Zwiększanie konkurencyjności sektora kolejowego w celu zwiększenia konkurencyjności zielonej mobilności i osiągnięcia solidnej konwergencji społeczno-gospodarczej”. Szacowana wartość projektu to 300 tys. euro. Celem projektu jest wdrożenie zasad zarządzania inwestycją infrastrukturalną poprzez zastosowanie technologii cyfrowej BIM.
Jak dotąd spółka CPK otrzymała znaczące wsparcie z Unii Europejskiej – łącznie w wysokości ponad 27 mln euro. W planach są kolejne wnioski o dofinansowania – m.in. w ramach programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowiska (FEnIKS), Krajowego Program Odbudowy (KPO) czy CEF-2 2021-2027.
Fot. CPK