Urząd Transportu Kolejowego zorganizował 10 posiedzenie Grupy Użytkowników ERTMS. Zespół składa się z przedstawicieli podmiotów zaangażowanych we wdrażanie tego systemu w Polsce. Spotkanie było poświęcone zagadnieniom związanym z wdrażaniem cyfrowego systemu łączności GSM-R.
Podczas spotkania omówiono realizowane przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. zadanie związane z rekonfiguracją sieci radiołączności GSM-R. Oraz stopień przygotowania zarządcy infrastruktury i przewoźników kolejowych do eksploatacji obserwowanej cyfrowej łączności głosowej na linii kolejowej nr 9.
Harmonogram PLK
Podczas spotkania przedstawiciele PKP PLK S.A. przedstawili informacje i harmonogram działań związanych z przełączeniem elementów sieci GSM-R zabudowanych w czasie wcześniejszych projektów GSM-R do nowobudowanej centrali telefonicznej (tzw. podsystemu NSS). Prace związane z rekonfiguracją sieci radiołączności GSM-R zarządca infrastruktury zaplanował do 15 września 2025 r. Do tego czasu, zgodnie z przyjętym przez zarządcę infrastruktury harmonogramem, nastąpi wyłączanie usług GSM-R na poszczególnych liniach kolejowych. To spowoduje okresową niedostępność systemu ETCS poziomu 2.
PKP PLK planuje w okresie 15 lipca – 30 września 2025 r. realizację eksploatacji obserwowanej łączności głosowej GSM-R na odcinku linii kolejowej nr 9 Warszawa Praga – Mleczewo. Jej celem jest zebranie doświadczeń, które posłużą do przygotowania sprawnej i bezpiecznej migracji z analogowego systemu VHF 150 MHz do cyfrowego GSM-R. Efektem tego będzie m.in. uszczelnienie systemu łączności kolejowej od ingerencji niepowołanych osób postronnych.
Rola UTK
Prezes UTK jest krajową władzą bezpieczeństwa. Sprawuje nadzór nad podmiotami rynku kolejowego, których działalność ma wpływ na bezpieczeństwo ruchu i eksploatacji. Podczas posiedzenia UTK stwierdził niewystraczający stan przygotowania przewoźników i zarządcy infrastruktury do rozpoczęcia eksploatacji obserwowanej.
Na posiedzeniu dyskutowano o zagrożeniach związanych z rozpoczęciem eksploatacji obserwowanej, np.:
- o organizacji radiołączności w sieci GSM-R . W tym adresowaniu zależnym od lokalizacji (czyli tzw. LDA) czy realizacji kolejowego połączenia alarmowe REC przy ruchu prowadzonym zarówno w starym, jak i w nowym systemie łączności;
- a także o prowadzeniu ruchu w węzłach kolejowych, gdzie linia kolejowa objęta eksploatacją obserwowaną łączy się z liniami, na których ruch prowadzony będzie z użyciem dotychczasowego systemu VHF 150 MHz;
- o braku zaplanowanych szkoleń dla personelu przewoźników kolejowych.
Wnioski, jakie zostały wyciągnięte na spotkaniu, to:
- niedostateczne udostępnianie podmiotom rynku kolejowego (w tym przewoźnikom) szczegółowej wiedzy technicznej i organizacyjnej, która umożliwiałaby zorganizowanie szkoleń z zakresu GSM-R dla personelu (np. maszynistów)
- brak zarządzania zagrożeniami, w tym zagrożeniami wspólnymi, przez przewoźników kolejowych.
Wątpliwości prezesa UTK
Zgodnie z Krajowym Planem Wdrażania Technicznych Specyfikacji Interoperacyjności Sterowanie PKP PLK, wyznaczając termin eksploatacji obserwowanej, powinna z 6-miesięcznym wyprzedzeniem poinformować o nim przewoźników kolejowych. Urząd Transportu Kolejowego zwrócił uwagę, że czas ten powinien być liczony od daty udostępnienia wszystkich niezbędnych dokumentów wewnętrznych PKP PLK S.A., tj. publikacji Instrukcji Ir-5a oraz przekazania tymczasowego regulaminu prowadzenia ruchu kolejowego. Instrukcja Ir-5a została zatwierdzona przez Zarząd PKP PLK S.A. dopiero pod koniec marca tego roku, a prace nad regulaminem nie zostały jeszcze ostatecznie ukończone.
Prezes UTK z dużym zaniepokojeniem stwierdził, że wątpliwe jest rozpoczęcie eksploatacji obserwowanej w przewidywanym przez PKP PLK terminie 15 lipca 2025 r. Należy bowiem do tego czasu określić wszystkie zagrożenia identyfikowane przez zarządcę, jak i przewoźników kolejowych, i wypracować odpowiednie środki kontroli ryzyka. Jest to zadanie pracochłonne i – jako praca ekspercka wymagająca szczegółowej analizy – nie może być wykonywane pod nadmierną presją czasu.
Prezesowi UTK zależy na tym, aby wielokrotnie odkładane uruchomienie GSM-R w zakresie łączności głosowej w końcu doszło do skutku. Jednak, by tak się stało, eksploatacja obserwowana musi odbyć się bezpiecznie i skutecznie. Kolejne posiedzenie Grupy Użytkowników ERTMS ma się odbyć w czerwcu 2025 r. Zostanie wtedy ponownie oceniony stan przygotowania, w szczególności przewoźników kolejowych, do realizacji tego zadania.
