Przed transportem wiele wyzwań, których wyznacznikami są ambitne plany inwestycyjne i rozwojowe. Jednak unijne przepisy znacząco wpływają na podejmowane działania i strategie branży kolejowej. Transport ten ma wielką przewagę pod względem emisji dwutlenku węgla w stosunku do lotnictwa czy samochodów, jednak osiągnięcie neutralności klimatycznej wymaga, by podejmować działania w kierunku napędzania pociągów czystą energią, pochodzącą ze źródeł bezemisyjnych.
Paryskie porozumienie klimatyczne, podpisane i ratyfikowane przez wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej, wyznaczyło ambitny cel osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku. Działania podejmowane muszą być jak najszybciej, by wypracować odpowiednie standardy i technologie, pozwalające możliwie szybko na przestawienie zasilania pociągów z energii pochodzącej ze spalania paliw kopalnych na energię czystą, pochodzącą ze źródeł bezemisyjnych jak energia słoneczna, wiatrowa czy wodór. Pierwsze kroki w kierunku przestawienia „na zielone tory” podejmuje Centrum Efektywności Energetycznej Kolei, skupiające podmioty, które odpowiadają za 95 proc. zużycia energii w sektorze transportu kolejowego oraz zarządców infrastruktury i ekspertów.
Program Zielona Kolej wdrożony i rozwijany przez CEEK i PKP Energetyka zakładający budowę neutralnego emisyjnie systemu zasilania zyskuje na znaczeniu na arenie międzynarodowej. W marcu br. „International Railway Journal” opisał inicjatywę „Zielona Kolej”, prezentując pionierskie rozwiązania wdrażane dla polskiej kolei, które zbliżają ją do spełnienia rygorystycznych postanowień porozumienia paryskiego. Opisany system, współgrając z wykorzystywaniem rekuperacji (odzyskiwanie) energii, eco-drivingiem sprawi, że polska kolej będzie mogła poszczycić się neutralnością klimatyczną na pewno do 2050 roku a biorąc pod uwagę tempo wprowadzanych zmian, być może nastąpi to zdecydowanie szybciej.
Program jest już na etapie wdrażania – Łódzka Kolej Aglomeracyjna to pierwszy przewoźnik, który podpisał umowę, na mocy której od 1 stycznia 2022 roku kupuje energię w części pochodzącej ze źródeł odnawialnych. Kolejnych 9 przewoźników podpisało już listy intencyjne w tym zakresie.
Ponadto PKP Energetyka na początku drugiej połowy 2021 r. uruchomiła pionierski na skalę europejską trakcyjny magazyn energii w Garbcach (gmina Żmigród). Powstanie magazynu energii stało się pierwszym krokiem do budowy ekosystemu zasilania na polskiej kolei, w skład którego wejdą farmy fotowoltaiczne oraz energia pozyskiwana z innych źródeł energii jak tzw. czysty wodór, tj. powstały w wyniku elektrolizy wody przy użyciu energii elektrycznej ze źródłem odnawialnych (przy jego produkcji nie są emitowane gazy cieplarniane). System ten można przyrównać do współdziałających ze sobą „power banków”. Przewoźnicy pasażerscy i towarowi używając takiej energii przyczynią się do znaczącego ograniczenia emisji dwutlenku węgla. Obecnie szacuje się, że kolej odpowiada jedynie za 0,5 proc. emisji w porównaniu do innych środków transportu, jednak fakt budowania magazynów energii, jak w Garbcach, świadczy o tym, że kolejarze chcą wyznaczać nowe standardy zasilania sieci kolejowej i nie zamierzają oddać swojej wiodącej i uprzywilejowanej pozycji lidera ekologii.
Instalacja w Garbcach k. Żmigrodu ma moc 5,5 MW i pojemność użyteczną 1,2 MWh. Rozwiązanie jest w pełni przystosowane do warunków kolejowych, tj. umożliwia powolne ładowanie magazynu i szybkie oddawanie zgromadzonej energii, co pozwala na jednorazowe zasilenie przejazdu pociągu pasażerskiego poruszającego się z prędkością 160 km/h. System jest o tyle innowacyjny, o ile jest w pełni przystosowany do pracy bezpośrednio na napięciu stałym DC/DC. W innych systemach kolejowych magazyny trakcyjne muszą wykonywać dodatkową konwersję DC/AC/DC, tracąc energię na etapach przejściowych.
Więcej informacji na stronie CEEK: https://ceek.pl/
Fot. PKP Energetyka
