Dzisiaj, 3 grudnia, przypada Międzynarodowy Dzień Osób z Niepełnosprawnościami. Kilkadziesiąt milionów osób, które mieszkają na terenie Unii Europejskiej, jest w pewnym stopniu dotkniętych niepełnosprawnością. Dostępność produktów i usług jest warunkiem koniecznym równego i aktywnego uczestnictwa tych osób w społeczeństwie. Każdy człowiek ma prawo podróżować koleją wygodnie – niezależnie od tego, czy porusza się na wózku, jest niewidomy, jest osobą starszą, czy rodzicem z dzieckiem w wózku.
Międzynarodowy Dzień Osób Niepełnosprawnych obchodzimy 3 grudnia. Branża kolejowa jest szczególnie odpowiedzialna za dostępność usług transportowych dla wszystkich zainteresowanych.
Polska kolej jest bezpieczna, ale musi być też komfortowa i dostępna dla wszystkich. To nie są tylko nasze życzenia – wymaga tego prawo. Urząd Transportu Kolejowego wspiera zmiany, które zachodzą na kolei w obszarze wygodnej podróży dla osób z niepełnosprawnościami – mówi dr inż. Ignacy Góra, Prezes Urzędu Transportu Kolejowego.
Prezes UTK od lat podejmuje działania, które mają zwiększyć dostępność kolei dla wszystkich pasażerów. Oprócz bieżącego nadzoru nad realizacją obowiązków ustawowych, które spoczywają na przedsiębiorstwach kolejowych w zakresie obsługi pasażerów, UTK podejmuje również działania, które promują najlepsze praktyki w zakresie wspierania osób z niepełnosprawnościami na wszystkich etapach podróży koleją. Wiele informacji, które są przydatne dla pasażerów – również w Polskim Języku Migowym – publikuje w zakładce Dostępność na swojej stronie internetowej.
Jednolite standardy obsługi dla osób z niepełnosprawnościami
Urząd Transportu Kolejowego realizuje projekt ,,Zapewnienie jednolitych standardów oraz systemu szkolenia pracowników sektora kolejowego w zakresie obsługi osób z niepełnosprawnościami oraz osób ze szczególnymi potrzebami w zakresie przemieszczania i komunikowania się.” Otrzymał na niego ponad 8,25 mln zł dofinansowania z Funduszy Europejskich.
UTK przeanalizuje i zweryfikuje regulacje, które są podstawą działania pracowników kolei. Kolejnym krokiem będzie opracowanie standardów i procedur szkoleniowych, w tym ewakuacji osób z niepełnosprawnościami oraz osób ze szczególnymi potrzebami na każdym etapie podróży. Pomoże to przygotować i przeprowadzić szkolenia w zakresie obsługi osób z niepełnosprawnościami i osób ze szczególnymi potrzebami dla ponad 7000 pracowników kolei, w tym konduktorów, kasjerów i personelu dworców. Powstanie platforma e-learningowa, na której będzie odbywać się większość szkoleń w projekcie. Projekt będzie trwał do końca 2028 r.
Dostępne prawo
Wymagania dotyczące technicznej dostępności kolei dla pasażerów o szczególnych potrzebach określa rozporządzenie Komisji (UE) nr 1300/2014 z 18 grudnia 2014 r. w sprawie technicznych specyfikacji interoperacyjności odnoszących się do dostępności systemu kolei Unii dla osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej możliwości poruszania się (TSI-PRM). Akt ten jest jedyną tak szczegółową regulacją, której przepisy precyzują kwestię dostępności systemu kolejowego dla pasażerów z niepełnosprawnością oraz o ograniczonej możliwości poruszania się.
Od 7 czerwca 2023 r. obowiązuje nowe unijne rozporządzenie dotyczące praw i obowiązków pasażerów kolei nr 2021/782. Na jego mocy skrócony został wymagany czas do zgłoszenia potrzeby uzyskania pomocy lub asysty w podróży przez osoby z niepełnosprawnością lub o ograniczonej sprawności ruchowej – do 24 godzin przed wyjazdem. Ważną zmianą jest także wprowadzenie obowiązku szkoleń pracowników przedsiębiorstw kolejowych w zakresie obsługi oraz komunikacji z osobami z niepełnosprawnością.
26 kwietnia tego roku Sejm uchwalił ustawę o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze, która przeniosła do polskiego prawa unijną dyrektywę, zwaną Europejskim Aktem o Dostępności (EAA). Przepisy ustawy wejdą w życie 28 czerwca 2025 r. i od tej daty podmioty gospodarcze powinny wprowadzać na rynek produkty, które spełniają wymagania dostępności oraz oferować i świadczyć dostępne usługi zgodnie z przepisami tej ustawy. To pierwsza horyzontalna i wielosektorowa regulacja unijna w dziedzinie dostępności, która wyznaczyła wspólne dla państw członkowskich UE wymogi dostępności dla najpowszechniejszych produktów i usług wykorzystywanych w życiu codziennym, takich jak komputery, telefony, tablety, bankomaty, terminale płatnicze i samoobsługowe, e-książki, e-handel, usługi bankowości detalicznej i usługi informacji cyfrowej w transporcie pasażerskim.