We wtorek 14 grudnia 2021 roku Komisja Europejska opublikowała plan działania na rzecz rozwoju dalekobieżnych i transgranicznych kolei pasażerskich.
Choć plan ten to pozytywny krok w kierunku uznania obecnego stanu europejskiej kolei i konieczności zmian, to powinien on zostać wzmocniony, aby skutecznie przyciągnąć pasażerów i przyczynić się do realizacji celów Zielonego Ładu oraz europejskiej strategii na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności. W reakcji na tę publikację koalicja „Europe on Rail” przeanalizowała dokument i podkreśla znaczenie rzeczywistego wdrożenia oraz wzywa rządy krajowe do wsparcia tej strategii.
Przede wszystkim Komisja słusznie zauważyła trudności związane z dostępem do taboru kolejowego, a koalicja z zadowoleniem przyjmuje propozycję finansowania pociągów transgranicznych za pośrednictwem Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Propozycja Komisji nie jest jednak wystarczająco daleko idąca. Jacob Rohm, doradca ds. polityki Germanwatch i jeden z koordynatorów „Europe on Rail” wyjaśnia dlaczego:
Aby osiągnąć ambitny cel podwojenia ruchu pociągów szybkich prędkości do 2030 roku potrzebujemy w Unii Europejskiej około 1000 dodatkowych pociągów. Dlatego zamówienia muszą się rozpocząć już teraz, a nie w przyszłości, ponieważ budowa pociągów trwa latami.
Komisja Europejska zwróciła również uwagę na obecne komplikacje dotyczące planowania połączeń transgranicznych i popiera uruchomienie europejskiego podmiotu do zarządzania kolejami międzynarodowymi, podobnego do Eurocontrol dla ruchu lotniczego. Koalicja wyraża jednak ubolewanie, że proponowane środki pozostają niejasne, biorąc pod uwagę znaczenie lepszej koordynacji ruchu transgranicznego i sugeruje, aby w tym celu rozważyć wzmocnienie Europejskiej Agencji Kolejowej (ERA).
Koalicja „Europe on Rail” z zadowoleniem przyjmuje również gotowość Komisji Europejskiej do wspierania projektów pilotażowych w zakresie opłat za dostęp do infrastruktury i zastanawia się jednocześnie, kiedy i w jaki sposób będą podejmowane decyzje oraz jak będą ostatecznie wspierane. Zdaniem koalicji powinny to być otwarte, przejrzyste i integracyjne działania, skupiające się na strategicznych korytarzach kolejowych, w których zmiana transportu z drogowego lub lotniczego na kolejowy może przynieść największe korzyści dla klimatu. Zdaniem Łukasza Janeczko, doradcy ds. polityki w Instytucie Spraw Obywatelskich:
rządy krajowe powinny już teraz szybko wysłać jasny sygnał popierający inicjatywę Komisji i w pierwszej kolejności zapewnić obniżenie opłat kolejowych za połączenia transgraniczne.
Jeśli chodzi o prawa pasażerów, Komisja zwróciła uwagę na znaczenie zagwarantowania płynnego procesu rezerwacji biletów kolejowych na połączenia międzynarodowe, choć zdaniem „Europe on Rail” szczegółów brak i rzeczywiste środki realizacji pozostają niejasne.
Wreszcie koalicja „Europa na rzecz kolei” bardzo pozytywnie odbiera wyrażoną przez Komisję wolę dokonania oceny potrzeby ogólnounijnego zwolnienia międzynarodowych biletów kolejowych z podatku VAT, ponieważ pomoże to stworzyć równe warunki do konkurowania z innymi rodzajami transportu, wobec których nie uwzględnia się ich negatywnego wpływu na środowisko.
Sondaże pokazują, że ludzie są skłonni korzystać z kolei zamiast z transportu lotniczego, nawet na dłuższych dystansach. W tym celu potrzebują jednak dobrze skomunikowanych i prostych do rezerwowania połączeń międzynarodowych, które dostępne będą w rozsądnych cenach. (Badanie opinii publicznej: „Europejska opinia publiczna o podróży koleją i możliwości odejścia od latania”)
Komisja Europejska zrozumiała potrzebę zwiększenia przystępności cenowej, atrakcyjności i oferty pociągów transgranicznych, ale plan działania powinien zostać szybko wdrożony, jeśli chcemy osiągnąć ambitne cele klimatyczne z korzyścią dla obywateli Europy” – mówi Jeremie Fosse, kolejny z koordynatorów koalicji „Europe on Rail” i przewodniczący eco-union.
Bez silnego wsparcia ze strony rządów europejskich, plan działania czeka ten sam los, co poprzednie inicjatywy Komisji Europejskiej, mające na celu europeizację i usprawnienie transportu kolejowego – podsumowuje Jeremie Fosse.