Urząd Transportu Kolejowego (UTK) przedstawił najnowsze dane dotyczące roli kolei w transporcie towarowym w Europie. Według raportu, w 2021 r. w Polsce udział kolei w transporcie lądowym wyniósł 22%, co plasuje kraj na 14. miejscu wśród 27 państw Unii Europejskiej. Większość towarów przewożona jest drogą lądową (78%). Litwa wyróżnia się największym wykorzystaniem kolei (62,5%), podczas gdy Irlandia ma najniższy udział (0,6%).
Publikacja UTK, zatytułowana „Kolej a alternatywne środki transportu w Europie”, analizuje dane z Eurostatu i UTK z 23 krajów UE. Wynika z niej, że w 2022 r. kolej odpowiadała za prawie 17% pracy przewozowej w transporcie lądowym, podczas gdy dla transportu drogowego było to ponad 78%, a dla żeglugi śródlądowej prawie 5%. Na Litwie, Łotwie i w Estonii kolej dominuje w transporcie towarowym, w przeciwieństwie do Irlandii, Grecji i Hiszpanii, gdzie dominuje transport drogowy.
Komisja Europejska ma ambitny plan zmniejszenia emisji z transportu o 90% do 2050 r., który obejmuje podwojenie kolejowego ruchu towarowego. Jest to część strategii Europejskiego Zielonego Ładu, który zakłada znaczne korzyści ekologiczne poprzez rozwój transportu kolejowego. Mimo to, dotychczasowe „zielone inicjatywy” nie przyniosły znaczącej zmiany, a transport drogowy wciąż dominuje, odpowiadając za prawie 77% emisji gazów cieplarnianych w transporcie, podczas gdy kolej – za tylko 0,4%.
Raport omawia również przykłady polityki transportowej z różnych krajów, takich jak Szwajcaria, Austria czy Hiszpania, które promują większe wykorzystanie kolei. W Austrii, od 1 stycznia 2023 r., wymagany jest niskoemisyjny transport dla odpadów ważących powyżej 10 ton i przewożonych na odległość co najmniej 300 km, co ma obejmować transport kolejowy.
Mimo tych inicjatyw, wiele przepisów krajowych i barier technicznych utrudnia zwiększenie konkurencyjności kolei. Kluczowym problemem jest niedostateczny rozwój infrastruktury kolejowej. Paradoksalnie, rosnące przewozy kolejowe generują wyzwania związane z przepustowością sieci, wpływając na jakość i niezawodność usług.