Maszynista zatrudniony na umowę o pracę nie będzie mógł pracować dłużej niż 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w pięciodniowym tygodniu pracy, w okresie rozliczeniowym, który nie będzie przekraczał 2 miesięcy – wynika z opublikowanego na stronach internetowych Rządowego Centrum Legislacji.
Projekt został przygotowany przez Ministerstwo Infrastruktury i skierowany do konsultacji społecznych.
W uzasadnieniu wskazano, że celem projektowanej ustawy o czasie pracy maszynistów jest uregulowanie, w odrębnym akcie prawnym, jednolitych norm i wymiaru czasu pracy maszynistów, a także obowiązków pracodawców i podmiotów korzystających z pracy lub usług maszynistów w celu eliminowania zagrożeń bezpieczeństwa ruchu kolejowego wynikających z nieprzestrzegania standardów prawa pracy.
Dzięki wprowadzeniu do obrotu prawnego przedmiotowego aktu prawnego mają zostać wyeliminowane zagrożenia bezpieczeństwa ruchu kolejowego, wynikające z naruszania przez maszynistów limitów czasu pracy oraz wymaganego okresu odpoczynku między służbami. Nowe przepisy mają przyczynić się ponadto do wyeliminowania naruszenia norm dotyczących nieprzerwanego odpoczynku poprzez wprowadzenie do składników czasu pracy pojęcia stacji macierzystej, jako określonego miejsca względem którego liczony będzie czas pracy maszynisty.
W projekcie ustawy zapisano, że czasem pracy maszynisty jest czas od rozpoczęcia do zakończenia świadczenia pracy, który obejmuje czynności związane z prowadzeniem pojazdu kolejowego. Do czasu pracy maszynisty zaliczony będzie czas przeznaczony na: przyjęcie oraz zdanie pojazdu kolejowego; czynności związane z obsługą pojazdu kolejowego; dojazd do pojazdu kolejowego, jeżeli jego przyjęcie następuje poza stacją macierzystą; powrót do stacji macierzystej po zdaniu pojazdu kolejowego, jeżeli jego zdanie następuje poza stacją macierzystą; badania lekarskie i psychologiczne zlecone przez pracodawcę lub podmiot zatrudniający; szkolenia, egzaminy oraz sprawdziany wiedzy i umiejętności wymagane do kontynuowania pracy na stanowisku maszynisty; udział w postępowaniu prowadzonym przez Państwową Komisję Badania Wypadków Kolejowych, sąd, prokuraturę lub inny organ ochrony prawnej; udział w postępowaniu w sprawie wypadku lub incydentu prowadzonym przez komisję kolejową; udział w postępowaniu wyjaśniającym prowadzonym przez pracodawcę albo podmiot zatrudniający, a także udział w kontroli dotyczącej świadczenia pracy przez maszynistę prowadzonej przez Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego lub Państwową Inspekcję Pracy.
Do czasu pracy maszynisty wlicza się przerwę w pracy trwającą 15 minut, którą pracodawca lub podmiot zatrudniający jest obowiązany wprowadzić, jeżeli dobowy wymiar czasu pracy maszynisty wynosi co najmniej 6 godzin. Ze względu na charakter pracy maszynisty (pracownik mobilny) dopuszcza się określenie dwóch stacji macierzystych.
W uzasadnieniu wskazano również, że czas pracy maszynisty zatrudnionego u kilku pracodawców lub podmiotów zatrudniających, a także zatrudnionych jednocześnie przez pracodawcę i podmiot zatrudniający, podlega sumowaniu i nie może przekroczyć tygodniowych norm. Sumowaniu podlega również czas pracy maszynisty przy prowadzeniu pojazdów kolejowych oraz przy wykonywaniu czynności na stanowiskach pracy bezpośrednio związanych z prowadzeniem i bezpieczeństwem ruchu kolejowego.
Projekt określa czas pracy maszynistów zatrudnionych zarówno na podstawie stosunku pracy i na podstawie innej niż stosunek pracy. Czas pracy maszynisty zatrudnionego na podstawie stosunku pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 2 miesięcy. Dopuszczalne jest przedłużenie wymiaru czasu pracy do 12 godzin na dobę – w ramach systemu równoważnego czasu pracy. W systemie równoważnego czasu pracy wymiar czasu pracy przedłużony w poszczególnych dniach jest równoważony skróconym czasem pracy w innych dniach lub dniami wolnymi od pracy. Okres rozliczeniowy nie może być dłuższy niż miesiąc.
W każdej dobie maszyniście przysługuje prawo do co najmniej 12 godzin nieprzerwanego odpoczynku, a jeżeli pracował dłużej niż 12 godzin, wówczas odpoczynek powinien trwać tyle, ile poprzedzająca go praca. W każdym tygodniu maszyniście przysługuje prawo do co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Tygodniowy czas pracy maszynisty zatrudnionego na innej niż stosunek pracy podstawie prawnej nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy.
Jak wskazano w uzasadnieniu do projektu ustawy nowe rozwiązania dotyczą grupy około 17 tys. maszynistów oraz ponad 400 pracodawców, w tym przewoźników kolejowych, zarządców infrastruktury kolejowej, użytkowników bocznic kolejowych.
Projekt ustawy obejmuje również kary pieniężne oraz przepisy karne. Pracodawca, podmiot zatrudniający lub maszynista, którzy naruszają przepisy o czasie pracy maszynistów podlegają karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.
Wskazano również zasady nadzoru i kontroli w zakresie przestrzegania czasu pracy maszynistów przez Prezesa UTK. Organ ten ma być odpowiedzialny za przestrzeganie przepisów ustawy.
Z dokumentów opublikowanych na stronach RCL wynika, że w spółkach Grupy PKP czas pracy jest liczony od zgłoszenia się maszynisty do dyspozytora. Stąd też w praktyce występują przypadki przejęcia przez maszynistę pociągu w Warszawie na Olszynce Grochowskiej i zakończenia pracy i zdania pociągu w Warszawie Zachodniej. O tym fakcie telefonicznie zostaje poinformowany dyspozytor z Olszynki Grochowskiej. W spółkach spoza Grupy PKP często maszyniści do pociągu są dowożeni na duże odległości samochodami.
Projekt jest oparty na rozwiązaniach przyjętych w ustawie o kierujących pojazdami. Można go znaleźć tutaj.