Najnowocześniejsza zajezdnia tramwajowa w Polsce otwarta na Annopolu

Trwa rozruch największej i najnowocześniejszej zajezdni tramwajowej w Polsce. Ekologiczny obiekt na Annopolu, który docelowo pomieści 152 tramwaje, jest ważnym elementem rozwoju warszawskiej sieci komunikacji szynowej. Inwestycja została dofinansowana ze środków unijnych.

Zajezdnia Annopol zajmuje obszar blisko 12 hektarów. Wybudowano tu 16 km toru pojedynczego, ułożono sto zwrotnic. Tramwaje są tu serwisowane, naprawiane, malowane i myte w 14 budynkach znajdujących się na terenie ekologicznego obiektu – obsadzonego roślinnością i częściowo zasilanego z odnawialnych źródeł energii. Finalnie w zajezdni będzie pracować aż 430 osób, a już teraz zatrudnionych jest tam 190 pracowników.

Budowa zajezdni jest dofinansowania z Programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat i Środowisko 2021-2027 (tzw. FEnIKS) – w ramach projektu Budowa trasy tramwajowej do Wilanowa wraz z zakupem taboru oraz infrastrukturą towarzyszącą – Faza II. Łączna wartość dofinansowania na wszystkie zadania w ramach tego projektu to 900 mln zł.

Zajezdnia Annopol to przede wszystkim miejsce pracy naszych pracowników, ludzi dzięki którym każdego dnia na tory wyjeżdżają sprawne i bezpieczne tramwaje, zapewniające niezawodny transport mieszkańcom Warszawy. Obiekt ten to przykład nowoczesności w każdym calu. Posiadamy ekologiczną myjnię i lakiernię, a pod zadaszeniem jesteśmy w stanie garażować aż 152 tramwaje o długości 33 metrów – w warunkach, które znacząco zwiększają trwałość pojazdów – mówiła Małgorzata Kaleta, członkini zarządu Tramwajów Warszawskich ds. prawno-finansowych.

Zajezdnia z rezerwą pod rozbudowę sieci tramwajowej

Pierwsze 25 tramwajów wyjechało z zajezdni 29 października – w dniu otwarcia nowej trasy tramwajowej do Wilanowa. Obecnie do obiektu przypisanych jest 38 brygad – przede wszystkim obsługujących pobliskie linie tramwajowe (1, 3, 4 i 25). Bez tej zajezdni Tramwaje Warszawskie nie byłyby w stanie obsługiwać zwiększonej liczby tramwajów – po uruchomieniu trasy do Wilanowa na tory codziennie wyjeżdża teraz rekordowa liczba 456 tramwajów (o 29 więcej niż przed oddaniem nowej trasy).

Obecnie trwa stopniowy rozruch zakładu, trwają również szkolenia pracowników. Według założeń rozruch obiektu ma zakończyć w I kwartale 2025 r.

Nowoczesne rozwiązania

Zajezdnia Annopol mieści się pod symbolicznym adresem ul. Warszawskich Tramwajarzy 5. Zarządza nią inteligentny system, który identyfikuje każdy wjeżdżający i wyjeżdżający tramwaj . Sterowanie zwrotnicami i semaforami odbywa się automatycznie – bez udziału motorniczych. W sumie ponad 70 proc. zwrotnic jest przestawiana zdalnie.

Duży nacisk położony został na ekologię. Poza pompami ciepła i panelami słonecznymi, w specjalnych zbiornikach jest gromadzona deszczówka, która zostanie wykorzystana do celów gospodarczych – spłukiwania toalet, mycia pojazdów oraz podlewania zieleni.

Powierzchnia biologicznie czynna wynosi ponad 24 tys. m kw., co stanowi ok. 20 proc. terenu zajezdni (roślinność wertykalna na elewacjach pięciu budynków, obsadzenie ekranów akustycznych, torowisko z zieloną zabudową na odcinku dojazdowym do zajezdni, nasadzenia zieleni).

Inteligentny System Zarządzania Zajezdnią

Zajezdnia Annopol będzie wyposażona w system informatyczny do zarządzania zajezdnią, który zautomatyzuje wiele czynności wykonywanych dotychczas przez człowieka.

System Zarządzania Zajezdnią (SZZ) będzie obejmował identyfikację i lokalizację tramwajów, zarządzanie ruchem tramwajów na terenie zajezdni w tym zjazdami i wyjazdami oraz automatyczne układanie drogi przejazdu dla tramwajów poprzez sterowanie zwrotnicami i semaforami.

Tramwaj tuż przed wjazdem na teren zajezdni będzie identyfikowany. System automatycznie ułoży drogę przejazdu dla tramwaju poprzez sterowanie zwrotnicami i semaforami.

System będzie wspomagał planowanie tramwajów do realizacji zadań przewozowych poprzez dobór odpowiedniego tramwaju na konkretne linie i brygady obsługiwane przez Zajezdnię Annopol. Oprócz tego System będzie automatyzował procesy technologiczne zajezdni wspomagając planowanie obsług codziennych i technicznych oraz kierując na nie tramwaje po powrocie do zajezdni, wskazując dla nich miejsca obsługowe i postojowe.

System będzie współpracował z infrastrukturą na zajezdni otwierając bramy, załączając stanowiska diagnostyczne, pomiarowe i obsługowe, m.in. myjnie, dystrybutory piasku, płynów do spryskiwaczy, olejów. System dzięki zapewnionej komunikacji z elementami infrastruktury będzie monitorował też ich stan i zajętość dobierając optymalną drogę i wykorzystanie stanowisk pracy.

Niektóre stanowiska na zajezdni takie jak przyjęcia tramwajów czy stanowiska obsługowe w hali obsługowej i remontowej będą wyposażone w dedykowane terminale użytkownika z ekranami dotykowymi. Na ekranach terminali System będzie wyświetlał pracownikom czynności obsługowe do wykonania na danym stanowisku oraz będzie zbierał informacje o potwierdzonych przez pracownika czynnościach obsługowych wykonanych przy konkretnym tramwaju. Pozwoli to monitorować postęp prac i utrzymanie reżimu (dyscypliny) czasowego niezbędnego do zapewnienia odpowiedniej przepustowości przejazdu przez zajezdnię. Przewidywane maksymalne natężenie wyjazdów z zajezdni wynosi do 50 tramwajów w ciągu godziny, natomiast przewidywane maksymalne natężenie zjazdów wynosi do 40 tramwajów w ciągu godziny.

System będzie miał również oprogramowanie dedykowane na urządzenia mobilne. W aplikacji mobilnej będzie można m.in. obejrzeć plan zajezdni z tramwajami znajdującymi się na terenie zajezdni wraz z ich statusami, obserwować sytuację ruchową na zajezdni oraz sprawdzić statusy urządzeń infrastruktury sterowania ruchem. Dostępna w niej będzie również lista zjazdów tramwajów zbliżających się do zajezdni oraz lista wyjazdów tramwajów zaplanowanych do realizacji zadań przewozowych, będzie można także wyszukiwać miejsca postoju poszczególnych tramwajów, przeglądać usterki, naprawy, obsługi oraz zdarzenia systemowe.

Automatyzacja sterowania ruchem zajezdni oraz komunikacja z infrastrukturą oznacza oszczędności. Zajezdnia Annopol będzie wyposażona w ponad 100 zwrotnic, a ponad 70% z nich będzie przekładane automatycznie przez system. Dzięki temu tramwaje będą jechały z jednostajną prędkością bez zatrzymań, co pozwoli zaoszczędzić energię elektryczną podczas ruszania wagonów, kiedy silniki elektryczne zużywają najwięcej energii. Automatyczne ułożenie drogi dla tramwaju to również oszczędność czasu i ułatwienie pracy motorniczych, którzy nie będą musieli ręcznie przekładać zwrotnic podczas dojazdu do miejsca postojowego.

Rekordowy rozwój sieci tramwajowej

Ostatnią zajezdnię tramwajową – R-4 Żoliborz na Bielanach – otwarto w 1963 r. Jeszcze w latach 60. XX w. planowano budowę kolejnej zajezdni – właśnie na Annopolu. Koncepcję jednak odłożono z uwagi na zmianę założeń dotyczących obsługi komunikacyjnej stolicy i likwidację części tras tramwajowych (m.in. na Żelaznej, Powązkowskiej, Radzymińskiej, na Młociny czy do Wilanowa).

W ostatnich latach obserwujemy prawdziwy renesans komunikacji tramwajowej, czego przejawem jest chociażby nowe zaplecze na Annopolu. Tramwaje Warszawskie podpisały umowę na projekt i budowę nowej zajezdni pod koniec 2021 r. Wykonawcą zostało konsorcjum firm ZUE i Yörük Yapi Inşaat. Aktualna wartość kontraktu to 715,8 mln zł brutto.

Rok 2024 r. jest dla warszawskich tramwajów szczególny: oprócz zajezdni uruchomiono trzy nowej trasy tramwajowe o łącznej długości ponad 10 km. Najdłuższy odcinek – o długości ok. 6,5 km do Wilanowa – oddano pod koniec października. To najdłuższa trasa tramwajowa, jaką Warszawa uruchomiła od lat 50. ubiegłego wieku.

Zajezdnia na Annopolu jest planowana w Warszawie od lat 60. Plany odłożono, bo w latach 60. i 70. tramwaje w stolicy były zagrożone likwidacją. Pod koniec lat sześćdziesiątych zlikwidowano kilka tras m.in. na Żelaznej, Powązkowskiej, Radzymińskiej i na Młociny, a w latach siedemdziesiątych rozebrano trasę do Wilanowa. Dzisiaj budowa nowej zajezdni jest priorytetową inwestycją właśnie z uwagi na budowę nowych tras w Warszawie m.in. do Winnicy, do Wilanowa, w ciągu ul. Kasprzaka czy trasy na Gocław.

Zajezdnia na Annopolu będzie piątą zajezdnią tramwajową w stolicy. Najmłodszą pozostaje „Żoliborz” na Bielanach, która powstała w 1963 roku.