Biografia Józefa Szugyi Trajtlera, Węgra który współtworzył Polskie Koleje Państwowe w pierwszych latach po odzyskaniu niepodległości, ukazała się w Bydgoszczy.
Autorami książki zatytułowanej „Józef Szugyi Trajtler. Węgier z urodzenia – bydgoszczanin z wyboru” są: Marek Pietrzak, konsul honorowy Węgier w Bydgoszczy, Eryk Bazylczuk – bydgoszczanin odznaczony przez węgierskie władze za pomoc powstańcom budapeszteńskim w 1956 roku oraz Hanka Sowińska – specjalizująca się tematyce historycznej dziennikarka „Gazety Pomorskiej„.
Naszą ambicja było odzyskanie dla zbiorowej pamięci postaci węgierskiego kolejarza, którego los zaprowadził do Bydgoszczy. Niewiele jest miast na północy Polski, które mogą poszczycić się znakomitymi węgierskimi postaciami, w odróżnieniu od południowych rejonów naszego kraju: Krakowa, Tarnowa czy Wrocławia, gdzie z racji bliskości granic kontakty z przyjaciółmi znad Dunaju były i są codziennością
– przypomniał Marek Pietrzak.
Książka została podzielona na trzy zasadnicze rozdziały. Dwa pierwsze, ułożone chronologicznie, prezentują postać Józefa Szugyi Trajtlera na tle epoki cesarstwa Austrii. Trzeci, „memorialny„, zawiera rozmowę z wnuczką Trajtlera, Haliną, oraz pamiętnik córki Izabelli.
Józef Szugyi Trajtler urodził się 19 lutego 1877 r. w Budapeszcie. Tam pracował w biurze geodezyjnym, ale przeniósł się do bośniacko-hercegowińskich kolei państwowych, doszedł do stanowiska ministra w rządzie Austro-Węgier.
Przydomek Szugyi przy nazwisku oznacza miejsce zamieszkiwania rodu Trajtlerów. Miejscowość Szugyi znajduje się na północny-wschód, około 80 kilometrów od Budapesztu, w regionie Putnok.
Trajtler przyjechał do Bydgoszczy w roku 1919 i objął stanowisko naczelnika kolejowego Urzędu Ruchu w Bydgoszczy. W okresie bardzo trudnym dla naszego państwa i miasta, po opuszczeniu Bydgoszczy przez Niemców, poświęcił swą energię i zreformował oraz przygotował sieć kolejnictwa poniemieckiego do przystosowania do polskich warunków
– zaznaczył Pietrzak.
Dzięki niemu uruchomiono większość zawieszonych połączeń, m.in. do Torunia czy Poznania. Zadanie było wyjątkowo trudne, gdyż po zajęciu miasta przez wojska Polskie w styczniu 1920 r. większość niemieckiego personelu kolejowego wyjechała do Niemiec.
Trajtler nie tylko zdołał skompletować kadry dla powstających Polskich Kolei Państwowych, ale także zapobiegł ogołoceniu istniejących linii i obiektów kolejowych ze sprzętu i taboru, który Niemcy zamierzali ze sobą zabrać. W czasie wojny polsko-sowieckiej w 1920 roku był jedną z osób, które walnie przyczyniły się do zorganizowania i utrzymania ruchu kolejowego na zapleczu frontu i szybkiego dostarczania zaopatrzenia dla polskich wojsk.
Jego działalność w zarządzaniu ruchem kolejowym, upór i pracowitość, duże zdolności organizacyjne spowodowały, że ruch kolejowy pod zarządem polskim zorganizował się bardzo szybko i zaczął sprawne działanie. Motorem jego działań była niezaprzeczalnie żona, Polka, Cecylia Trajtlerowa z Bajewskich. Nasz bohater, mimo swoich zasług, przez wiele lat był postacią zapomnianą, podobnie jak opuszczony i zaniedbany był jego grób
– dodał konsul.
Kres energicznej działalności Trajtlera na rzecz młodego państwa polskiego położyła choroba. Postępujący rak zmusił go do częstych wyjazdów na zabiegi do Poznania, ale śmiertelne okazało się zapalenie płuc, jakiego nabawił się podczas tych podróży.
4 lutego 1923 roku tysiące bydgoszczan, władze kolejowe, miejskie i państwowe przy akompaniamencie orkiestr kolejowych i w asyście 160 sztandarów odprowadzały go na Cmentarz Starofarny w Bydgoszczy. Postać niezwykle zasłużonego Węgra z czasem odeszła w zapomnienie.
Dopiero w połowie lat 70. ukazała się na jego temat notatka w dorocznym Kalendarzu Bydgoskim, a profesjonalny biogram w ukazującym się od lat 90. Bydgoskim Słowniku Biograficznym.
W ubiegłym roku, staraniem m.in. władz Bydgoszczy, odrestaurowano zachowany grobowiec Trajtlera, a kilka tygodni temu imię węgierskiego inżyniera nosi nowe rondo, który powstało w pobliżu dworca kolejowego Bydgoszcz Główna i miejsca, w którym stał niegdyś dom Trajtlera.
źródło: PAP