Komisja Europejska opublikowała raport nt. mobilności i transportu pt. „Transport w Unii Europejskiej. Aktualne trendy i problemy”. Podkreślono w nim, że satysfakcja konsumentów z transportu kolejowego w Polsce osiągnęła poziom powyżej średniej UE w 2017 r.
We wstępie raportu zaznaczono, że ludność UE ceni bardziej swobodę przemieszczania niż jakąkolwiek inną wolność.
Ostatnie badanie Eurobarometru wykazało, że 82% badanych docenia swobodę przemieszczania się. Działalność transportowa w całej Europie jest wysoka i nastawiona na ciągłe wzrosty. Szacunki sugerują, że transport pasażerski wzrośnie o 42% do 2050 r., a transport towarowy o 60%- czytamy w raporcie.
Choć KE przyznaje, że jest to dobra wiadomość dla pasażerów i handlu, to wywiera jednak presję na sieć transportową oraz środowisko. I zaznacza, że „w niektórych sektorach odczuwa się już kryzys wydajności, który generuje wysokie koszty dla zwykłych podróżnych, jak i firm”.
Rynek towarowych przewozów kolejowych jest w pełni otwarty na konkurencję od 2007 r. W latach 2010–2016 udział konkurentów w rynku stale rósł w większości krajów UE, przede wszystkim w Belgii, Bułgarii, Czechach, Niemczech i na Węgrzech. Wyjątkiem od tej tendencji wzrostowej były Estonia i Francja- czytamy.
Na rynku przewozów pasażerskich udziały rynkowe konkurentów są niższe i mniej zróżnicowane, a także zależą od stopnia liberalizacji, który różni się w zależności od kraju. W większości krajów zasiedziałe przedsiębiorstwa kolejowe mają kontrolę nad 80% rynku, z wyjątkiem Polski (55%), Szwecji (65%), Włochy (75%) i Zjednoczone Królestwo (gdzie nie ma operatora zasiedziałego). W 10 krajach w 2016 r. nadal nie było operatorów alternatywnych- zauważono w raporcie.
Główne aktualne problemy w Polsce
Na pierwszym miejscu raport stawia modernizację sieci kolejowej. Stwierdza, że pomimo przyspieszonego tempa kontraktowania projektów kolejowych w porównaniu z poprzednimi latami, terminowe zakończenie wszystkich inwestycji kolejowych planowanych do 2023 r. może być nadal zagrożone.
Wynika to z ograniczonej zdolności rynku budowlanego i słabości instytucjonalnych zarządcy infrastruktury kolejowej. Złożone procedury administracyjne i finansowe nadal mają wpływ na sektor kolejowy w porównaniu z sektorem drogowym i przyczyniają się do opóźnień i niepotrzebnych wąskich gardeł projektów- czytamy.
Zdaniem twórców raportu polska infrastruktura transportowa wykazuje luki w połączeniach, zwłaszcza w kolejowych sieciach TEN-T oraz słabych standardach środowiskowych i bezpieczeństwa.
Określono znaczące potrzeby inwestycyjne w celu rozwoju zrównoważonej mobilności intermodalnej, w tym TEN-T i połączeń transgranicznych, w szczególności w celu wyeliminowania luk w sieciach TEN-T na kolei oraz przesunięcia wsparcia z transportu drogowego na kolejowy– czytamy dalej.
Liczby dotyczące transportu w Polsce
W dalszej kolejności raport zwraca uwagę na fakt, że w 2016 r. w Polsce dominującym środkiem transportu pasażerskiego były samochody osobowe i dodaje, że ich udział w transporcie pasażerskim pozostał poniżej średniej UE.
Jednocześnie pasażerowie w Polsce polegają w znacznie większym stopniu na autobusach i autokarach jako środku transportu niż średnia UE. Udział kolei w ruchu pasażerskim spadał w ciągu ostatniej dekady, rok 2016 był nieco poniżej średniej UE- zauważono w raporcie.
W transporcie towarowym udział transportu drogowego w Polsce był poniżej średniej unijnej w 2016 roku. Koleje pomimo stałego spadku udziału, nadal odgrywają ważną rolę dla transportu towarowego w 2016 r. i przewyższają średnią UE. Tak więc podział modalny między drogą i kolej wydaje się bardziej zrównoważona dla Polski niż dla średniej UE- dodano.
W raporcie zaznaczono, że duża część pracy nad ukończeniem sieci bazowej TEN-T w Polsce jest jeszcze do zrobienia, w szczególności w odniesieniu do sieci kolejowej. Mimo to -według raportu- satysfakcja konsumentów z transportu kolejowego osiągnęła poziom powyżej średniej UE w 2017 r.
Od 2013 r. znacznie się poprawiła. W przypadku transportu miejskiego zadowolenie konsumentów w Polsce odpowiada średniej UE- czytamy.
Jakość infrastruktury transportowej w Polsce
W raporcie zauważono, że w Polsce wciąż brakuje spójnej sieci autostrady i dróg ekspresowych łączących duże miasta i obszary przemysłowe. Ponadto, nawierzchnia dużej części istniejącej sieci drogowej nie została jeszcze dostosowana do norm europejskich dotyczących ruchu ciężkiego.
Zły i degradujący stan sieci kolejowej powoduje kurczenie się konkurencyjności i wpływa na jakość usług transportu kolejowego. Wśród projektów infrastruktury kolejowej priorytetami są modernizacja istniejących głównych połączeń kolejowych, eliminacja wąskich gardeł i podnoszenie standardów technicznych- czytamy.
Niewystarczająca infrastruktura utrudnia również rozwój portów morskich i śródlądowych. Infrastruktura transportu lotniczego jest stosunkowo nowoczesna, ale lotniska są na ogół słabo połączone z sieciami kolejowymi i drogowymi- dodano.